Sukces w chińskich sztukach walki nie zależy od wyglądu zewnętrznego lub siły praktykujących. Jest on zależny raczej od moralności studenta i tego jak pracuje jego umysł. W chińskich sztukach walki istnieje takie powiedzenie: „Uczeń straci trzy lata na szukanie dobrego nauczyciela, a nauczyciel będzie sprawdzał ucznia przez następne trzy lata”. Mądry student zauważy, że lepiej stracić kilka lat szukając dobrego nauczyciela, niż spędzić ten czas ucząc się u miernego. Dobry, rzetelny nauczyciel będzie prowadził Cię dobrą drogą i pomoże Ci zbudować solidny fundament pod twoje przyszłe treningi. Nauczyciel bez kwalifikacji nie pomoże Ci, a w zamian może Ci wpoić złe przyzwyczajenia. Reasumując, dobry nauczyciel będzie wzorcem wartości moralnych i duchowych dla swoich studentów. Będzie uczył nie tylko technik walki, lecz także drogi życia.

Z punktu widzenia nauczyciela, bardzo trudno jest znaleźć odpowiednich studentów. Ludzie rozpoczynający naukę są zazwyczaj nastawieni entuzjastycznie, są szczerzy, gotowi do zaakceptowania dyscypliny i przestrzegania przyjętych obyczajów. Jednakże po jakimś czasie nauczyciel stopniowo ma coraz lepszy obraz tego, jacy w rzeczywistości są jego uczniowie. Czasem ich zachowanie jest zupełnie różne od tego jakie było na początku. W związku z tym, nauczyciel zwykle poświęca trzy lata, by obserwować i sprawdzać uczniów. Dopiero wtedy decyduje się czy może im zaufać i przekazywać sekrety stylu. Coś takiego miało miejsce zwłaszcza w dawnych czasach, kiedy sztuki walki miały zastosowanie w prowadzonych wojnach i techniki walki trzymano w tajemnicy.

Etyka sztuk walki to w języku chińskim WUDE. Jest najbardziej znanym kryterium oceniania studentów i najważniejszą częścią w treningu tradycyjnych chińskich sztuk walki.

Wude zawiera dwa aspekty: etykę czynów i etykę umysłu.
Etyka czynów obejmuje pokorę, szacunek, prawość, zaufanie i lojalność.
Etyka umysłu zawiera wolę, wytrzymałość, wytrwałość, cierpliwość i odwagę. Tradycyjnie tylko Ci studenci, którzy troszczyli się o przestrzeganie zasad Wude uważni byli za wartych uczenia.

Z dwóch aspektów etyki, ważniejsza jest moralność czynów. Przyczyna jest bardzo prosta: etyka czynów dotyczy wzajemnych relacji studenta i mistrza, stosunku do pozostałych uczniów, innych stylów walki i do społeczeństwa. Uczniowie, którzy nie postępują moralnie nie są warci nauki, ponieważ nie można im ufać. Często nie mają oni również szacunku do tego czego się uczą. Bez odpowiedzialności etycznej mogą oni nadużywać sztuki walki, by szkodzić innym. Dlatego też mistrzowie przez długi czas bacznie przypatrują się swoim studentom. Dopiero wtedy, gdy mistrz uzyska pewność, że jego uczeń posiada poziom moralny odpowiadający zasadom etyki czynów, po-zwala mu rozpocząć poważny trening. Etyka umysłu potrzebna jest do samodoskonalenia, bez którego nie osiągnie się końcowego celu.

Chińczycy uważają, że posiadamy dwa rodzaje umysłu: umysł emocjonalny (Xin) i rozum (umysł świadomy) (Yi). Zazwyczaj, kiedy człowiek odczuwa jakiś brak, jest to spowodowane dominacją umysłu emocjonalnego.
Etyka umysłu posiada pięć elementów. Tworzą one klucz prowadzący studentów do stanu, w którym świadomy umysł ma szansę przeważać. Celem treningu filozoficznego jest samodoskonalenie i dyscyplina.

WUDE – Etyka czynu (Xing De lub De Xing)
1. Pokora (Qian Xu) – Pokora przychodzi, gdy zaczynasz kontrolować swoje uczucie dumy. W Chinach często mówi się, że „Gdzie satysfakcja (duma) zanika, tam pokora przynosi korzyści”. Kiedy będziesz zadowolony z siebie, to nie będziesz potrafił głęboko odczuwać i nie będziesz miał motywacji do uczenia się. Jeśli jednak pamiętasz o pokorze, będziesz zawsze szukał jakichś dróg, by stać się lepszym i będziesz chciał się uczyć. Pamiętaj, nie ma ograniczeń wiedzy. Nie ma znaczenia, jak rozległą wiedze masz, zawsze jest wyższy poziom. Konfucjusz mówił: „Pośród trzech napotkanych osób zawsze znajdę człowieka, który może być moim nauczycielem”. Zawsze jest ktoś, kto ma więcej talentu i wiedzy w jakiejś dziedzinie od Ciebie. Jak więc możesz być z siebie dumny?
2. Szacunek (Zun Jing) – Szacunek jest podstawą twoich relacji z nauczycielem, współćwiczącymi i osobami ćwiczącymi inne style walki. Jest on nie-zbędny do tego, by relacje takie były harmonijne. Najważniejszą jego częścią jest szacunek do samego siebie. Jeśli nie potrafisz szanować samego siebie, jak możesz szanować innych oraz oczekiwać, że otoczenie będzie szanować Ciebie? Szacunek jednak musi być zasłużony, nie możesz o niego prosić ani go niszczyć.
3. Prawość (Zheng Yi) – Prawość jest drogą życia. Prawość ma miejsce wtedy, gdy masz świadomość, że powinieneś coś zrobić i nie wahasz się zadbać o to, by tego dokonać; gdy zaś czujesz, że nie powinieneś czegoś robić – nie robisz tego. Powinien prowadzić Cię Twój świadomy, a nie emocjonalny umysł. Jeśli Ci się to uda, będziesz czuł czystą duchowość i unikniesz wielu zmartwień wynikających z poczucia winy. Gdy będziesz potrafił ujawnić tę część swojej osobowości, unikniesz złych wpływów, a inni obdarzą Cię zaufaniem, w szczególności zaś Twój nauczyciel.
4. Zaufanie (Xin Yong) – Na zaufanie składa się bycie godnym zaufania i ufanie sobie. Musisz rozwinąć osobowość, której ludzie będą mogli zaufać. Przykładowo, nie powinieneś pochopnie obiecywać, ale kiedy już złożysz obietnicę to musisz jej dotrzymać. Kluczem do przyjaźni jest zaufanie. Trudno jest je zyskać, ale łatwo stracić. Ufanie sobie, jest zaś podstawą pewności siebie. Musisz nauczyć się ją rozwijać i okazywać na zewnątrz. Tylko wtedy możesz liczyć na zaufanie i szacunek innych. W Chinach mówi się: „Ci, którzy szanują siebie, będą szanowani, a Ci którzy ufają sobie, będą obdarzeni zaufaniem.
5. Lojalność (Zhong Cheng) – Lojalność jest istotą zaufania. Powinieneś być lojalny wobec swojego nauczyciela, przyjaciół, oni zaś winni być lojalni wobec Ciebie. Dzięki lojalności wzrasta wzajemne zaufanie. W treningu chińskich sztuk walki, szczególne znaczenie ma lojalność pomiędzy Tobą, a Twoim nauczycielem. Lojalność ta budowana jest na bazie posłuszeństwa wobec nauczyciela, posłuszeństwo zaś jest niezbędne w procesie nauczania. Jeśli naprawdę chcesz się uczyć, powinieneś wyzbyć się swojej dumy. Musisz podporządkować swojemu nauczycielowi zarówno umysł, jak i ducha, tylko wtedy otworzysz bramy zaufania. Nauczyciel nie będzie uczył kogoś, kto zawsze myśli o swojej dumie. Pamiętaj, przed nauczycielem nie może być w Tobie dumy.

WUDE – Etyka umysłu
1. Wola (Yi Zhi) – Wypracowanie silnej woli wymaga zwykle pewnego czasu. Dzieje się tak, ponieważ nasz rozum ciągle zmaga się z emocjami. Jeśli świadomy umysł (rozum) panuje nad Twoim zachowaniem, to możesz przezwyciężyć negatywne wpływy emocji, a Twoja wola pozostaje nienaruszona. Silna wola zależy od szczerości, z jaką dążysz do osiągnięcia celu. Musi ona pochodzić z głębi Ciebie, nie może być tylko niesprecyzowaną, przypadkową zachcianką. Bardzo często uczniowie najgorliwsi na początku kończą swój trening najszybciej; Ci zaś, którzy kryją zapał głęboko w swoim sercu, pozostają najdłużej.
2. Wytrzymałość, Wytrwałość, Cierpliwość (Ren Nai, Yi Li, Heng Xin) – Wytrzymałość, wytrwałość, cierpliwość są objawami silnej woli. Osoby odnoszące sukcesy nie są zwykle bystrzejsze czy też bardziej sprytne, są natomiast cierpliwe i wytrwałe. Prawdziwie mądrzy ludzie wykorzystują swą mądrość nie tylko do rozwiązywania różnych problemów, lecz także do kształtowania własnej osobowości. Dbając o powyższe trzy elementy, stopniowo wypracujesz u siebie zdolność do głębokiej analizy, która jest kluczem do osiągnięcia największych postępów w nauce. Jeśli podczas treningu wykorzystasz umysł do analizowania i badania, to osiągniesz coraz lepsze zrozumienie tego co robisz. Gdy będziesz potrafił ujawnić swoje zrozumienie poprzez czyny przewyższysz innych.
3. Odwaga (Yong Gan) – Wiele osób trenujących sztuki walki nawet dziesięć i więcej lat, wciąż jeszcze łatwo przegrywa w ulicznych bójkach. Przyczyna tego jest bardzo prosta. Warunki w jakich odbywa się trening znacznie różnią się od tych, jakie spotyka się w codziennym życiu i sytuacjach zagrożenia. Praw-dziwy artysta wojenny bez trudności będzie umiał odnaleźć się w takiej sytuacji, a cała jego nauka nie pójdzie na marne. Jeśli nie potrafisz rozwinąć swojej od-wagi, by radzić sobie w takich sytuacjach, zaniedbujesz pierwotny cel twojego treningu. Odwaga może oznaczać także siłę charakteru, nie pozwalającą podejmować walki, unikać jej, albo tak kontrolować sytuację, by walka nie była konieczna. Jest to często znacznie trudniejsze niż sama walka. Jakkolwiek jeśli walka jest nieunikniona, musisz działać bez wahania.

Autor: Dr Yang Jwing Ming
Opracowanie: uczniowie naszej Szkoły.